Modern Savaşların Anatomisi: Gazze’den Ukrayna’ya Vicdanın İmtihanı

Modern Savaşların Anatomisi: Gazze’den Ukrayna’ya Vicdanın Sınavı

Gazze’de enkazdan çıkarılan beş yaşındaki Leyla’nın elinde tuttuğu oyuncak ayı, Ukrayna’daki bombalanmış bir okul bahçesinde unutulmuş defterle aynı şeyi söylüyor: 21. yüzyılda savaş artık cephede değil, çocuk bedenlerinde yaşanıyor. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Guterres’in ifadesiyle: "Artık savaş kuralları yok. Sivil ölümler, bir yan hasar değil; stratejik hedef."

Savaşın yeni hedefi: Siviller

Gazze’de 2023 sonbaharından bu yana en az 34.000 sivil hayatını kaybetti. Save the Children, 17.000’den fazla çocuğun öldüğünü ya da kaybolduğunu bildiriyor. Hastaneler vuruluyor, insani yardım engelleniyor.

Ukrayna’da ise Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’ne (OHCHR) göre en az 10.000 sivil öldü, 5 milyon çocuk yerinden edildi. Zaporijya Nükleer Santrali’nin askeri üsse dönüşmesi, sadece Ukrayna’yı değil tüm Avrupa’yı tehdit ediyor.

İran-İsrail hattında ise Nisan 2024’te 300’den fazla drone ve füzenin havalanmasıyla artık "gölge savaş" dönemi sona erdi; açık çatışma başladı.

Krizin görünmeyen yüzü: Açlık, travma, ekolojik yıkım

Gazze’de nüfusun yüzde yüzü açlıkla karşı karşıya. Ukrayna’da 7,6 milyon insan gıda yardımına muhtaç durumda. İran’da temel gıda enflasyonu yüzde 75’i aşmış durumda.

Çocuklar üç cephede de ağır psikolojik travmalar yaşıyor. Gazze’de 1 milyon çocuk destek alamıyor. Ukrayna’da her gün 2 çocuk hayatını kaybediyor. İsrail’de ise nesiller sığınaklarda büyüyor.

Tarım ve çevre zararları da büyük. Gazze’de ekili arazilerin yüzde 65’i yok edildi. Ukrayna’daki ekolojik hasar 30 milyar doları geçti. İran’da petrol altyapıları askeri hedef hâline geliyor.

Savaşın gerçek kazananları: Silah endüstrisi ve politik rant

Savaşlar büyürken silah şirketleri rekor kârlar açıklıyor. Amerika Birleşik Devletleri, 2023 yılında Ukrayna’ya 45 milyar dolar, İsrail’e ise 14,5 milyar dolar değerinde silah desteği sağladı. Lockheed Martin’in hisseleri 2022’den bu yana yüzde 217 oranında yükseldi.

Batı’da “Filistin meselesi” artık seçim kampanyalarının malzemesi hâline gelirken; İran’ın nükleer tehdidi, İsrail’in bölgesel güç iddiasını meşrulaştırıyor.

Barış için gerçekçi ve somut adımlar

• Uluslararası silah ambargosu çağrısı yapılmalı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi etkisiz kaldığında, sivil toplumun oluşturduğu “Halkların Vetosu” baskı gücüne dönüşmeli.

• Dijital diplomasi teşvik edilmeli. Yapay zekâ destekli kriz haritalama ve barış süreci analiz platformları yaygınlaştırılmalı.

• Türkiye’nin 2022’de Ukrayna tahıl koridorunda gösterdiği gibi insani diplomasi başarıları daha fazla görünür kılınmalı.

• Gençlik temelli diyaloglar desteklenmeli. İsrailli ve Filistinli gençlerin kurduğu “Bits and Peace” gibi platformlar, teknolojiyi barış dili olarak kullanmalı.

Rus şair Anna Akhmatova bir zamanlar şöyle demişti: “Savaş, kazananı olmayan bir matemdir.”

Bugün Gazze’de toprağa verilen bir çocuğun üzerine serpilen kürek, yarın Kiev’de ya da Tahran’da üzerimize yağabilir. Çünkü modern savaşların acı gerçeği şu: “Düşman” diye bombaladığınız çocuk, aslında sizin geleceğinizi elinden alan sistemin kurbanıdır.

Ve belki de artık bütün parlamentolara sadece tek bir ilke asılmalı:
Savaş ilan etmek isteyen, önce kendi çocuğunu cepheye yollasın.

Kaynakçalar: 

1. Anadolu Ajansı. (2025). Gazze Şeridi’ne 7 Ekim’den bu yana saldırılarda 55 297 kişi öldü. Anadolu Ajansı.
   
2. TRT Haber. (2023, Ukrayna’da savaşın bilançosu: 5 milyondan fazla çocuk yerinden edildi. TRT Haber.
   
3. UNICEF Türkiye. (2022, 1 Haziran). Ukrayna’da 5,2 milyon çocuk insani yardıma muhtaç. UNICEF Türkiye.
   
4. Birleşmiş Milletler Türkiye,(16 Ağustos 2024) BM İnsan Hakları Şefi: Gazze’de ölen 40 binden fazlası kadın ve çocuk. Birleşmiş Milletler Türkiye.
   

Yazar: Huban Asena ÖZKAN

Yazı İşleri Sorumlusu: Nida PALA

Bu yazının bütünü yazarına aittir.