Dünya'da ve Türkiye'de Kadın Cinayetleri

KADIN CİNAYETLERİ: DÜNYA VE TÜRKİYE’DE SON 6 AYIN KARA TABLOSU

Kadın cinayetleri, yeryüzünün neredeyse tamamında değişmeyen bir toplumsal yara. Farklı kültürler, yasalar, gelenekler var ama sonuç hep aynı: Kadınlar en güvende olmaları gereken yerlerde, en güvendikleri erkekler tarafından öldürülüyor.

Özgecan Aslan'ın valizin içindeki cenazesi ile Ayşe Tokyaz'ın ölümleri aynı.Peki neden değişmiyor?

Özgecan Aslan'da çıkan çığlık şimdi neden sessiz?

Hep birlikte verilere bakalım.

 2024’ün ikinci yarısı ve 2025’in ilk ayları da bu gerçeği değiştirmedi; aksine rakamlar, insanlığın kadına karşı şiddet karnesinin hâlâ kırıklarla dolu olduğunu bir kez daha gösterdi.

Küresel Veriler: 2024’ün Kapanışı ve 2025’e Giriş

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC) ve UN Women verilerine göre:

2022 yılında dünyada yaklaşık 89.000 kadın öldürüldü. Bunun %55’i — yaklaşık 49.000 vaka  failin kadının eşi ya da aile bireylerinden biri olduğu cinayetlerdi.

Bu, her gün 133 kadın aile içi şiddet kurbanı oluyor demek.

BM Kadın Birimi, her 10 dakikada bir kadının en yakın çevresi tarafından öldürüldüğünü açıklıyor.

Son altı aylık küresel veri ise bölgesel raporlarla derlenebiliyor:

Latin Amerika, femisid oranlarında başı çekiyor. Meksika’da 2024 sonunda ayda ortalama 70 kadının öldürüldüğü, 2025 başında bu trendin devam ettiği raporlandı.

Afrika’da, özellikle Güney Afrika Cumhuriyeti kadın cinayet oranlarında dünyada ilk 5’te. 2024 sonunda günde 4 kadın öldürülüyordu.

AB ülkelerinde de tablo düşündüğümüz kadar parlak değil: Avrupa’da her hafta ortalama 50 kadın partneri ya da eski partneri tarafından öldürülüyor.

Türkiye’nin Altı Aylık Karanlık Karnesi;

Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu (TKDF) ve Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu (KCDP) verilerine göre:

2024’ün tamamında 394 kadın cinayeti, 259 şüpheli kadın ölümü kayıtlara geçti.

Sadece 2024’ün ilk 6 ayında 221 kadın cinayeti raporlandı.

2025’in ilk üç ayında (Ocak-Mart) 71 kadın öldürüldü, 27 şüpheli ölüm kayda geçti.

2024 Haziran ayında bile tek başına 38 kadın öldürüldü, bunlardan 23’ü ateşli silahla vuruldu. Failin büyük bölümü aile içinden biri. Ne kadar da dehşet verici? Devam edelim.

Yıllara göre ilk 6 ay verisi:

2021 ilk 6 ay: 131 cinayet

2022 ilk 6 ay: 164 cinayet

2023 ilk 6 ay: 147 cinayet

2024 ilk 6 ay: 221 cinayet (şüpheli ölümler 

Cinayetlerin Anatomisi:

Fail profili: Türkiye’de cinayetlerin yarıdan fazlası eşi, eski eşi ya da sevgilisi tarafından işleniyor. Geri kalan vakalarda baba, erkek kardeş gibi aile üyeleri veya tanıdık erkekler başı çekiyor.

Silah kullanımı: 2024’ün ilk yarısında öldürülen kadınların 125’i ateşli silahla vurularak öldürüldü.

Sebep: En yaygın “gerekçe” ayrılmak istemek, boşanma talebi, kıskançlık, ekonomik anlaşmazlık ve kontrol kaybı.

Mekan: Kadınlar çoğunlukla kendi evlerinde öldürülüyor. Fail, kadını genelde en mahrem alanında, en savunmasız olduğu anda öldürüyor.

Şüpheli Ölümler: İkinci Bir Kriz

Kadın örgütleri, “şüpheli kadın ölümleri” kavramının Türkiye’ye özgü bir gerçeklik haline geldiğini vurguluyor. Resmi kayıtlarda intihar veya kaza olarak geçen birçok ölümün, aslında aydınlatılmamış cinayet olabileceği belirtiliyor.

Neden Azalmıyor!?

Kadın cinayetlerinin önüne geçilememesinin başlıca nedenleri:

Cezasızlık: Faillerin büyük kısmı indirim alıyor. “Haksız tahrik”, “iyi hal” indirimleri kamu vicdanını yaralıyor.

Yasal boşluklar: İstanbul Sözleşmesi’nden çıkış ve 6284 Sayılı Koruma Kanunu’nun etkin uygulanmaması.

Toplumsal cinsiyet rolleri: “Erkeklik onuru”, “namus” gibi kalıplaşmış mazeretler hâlâ mahkemelerde hafifletici sebep olabiliyor.

Yetersiz koruma: Kadınların karakola başvurduktan sonra koruma kararı çıkana kadar geçen sürede öldürülmesi yaygın.

Umut Var mı?

Elbette. Veriler acı ama çözüm de belli:

Etkin soruşturma, şüpheli ölümlerde gerçeğin ortaya çıkarılması,

Cezaların caydırıcı uygulanması,

Kadınların adli ve sosyal koruma mekanizmalarına hızlı erişimi,

Erkek egemen kültürün kökten sorgulanması ve toplumsal farkındalık.

KARA TABLO

Son 6 ayda Türkiye’de 221’den fazla kadın, dünyada ise on binlerce kadın erkek şiddetinin kurbanı oldu. Bu bir istatistik değil; her biri bir anne, bir kız kardeş, bir arkadaş, bir hayat. Karanlık istatistiklere karşı tek çare, toplumsal ve siyasi iradenin susmaması. Adaletin masada değil, mahkemede değil, kapıda durması gerekiyor. Her bir kadın cinayetinin ardından “bir kişi daha eksilmeyeceğiz” sözü, eyleme dönüşmedikçe bir slogandan öteye gitmeyecek.

 KAYNAKÇA

UN Women Press Release – www.unwomen.org

UNODC Global Homicide Report – www.unodc.org

Eurostat Domestic Violence – ec.europa.eu/eurostat

 TKDF Kadın Cinayetleri Raporları – www.tkdf.org.tr

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu – www.kadincinayetlerinidurduracagiz.net

Cumhuriyet Gazetesi – www.cumhuriyet.com.tr

DW Türkçe – www.dw.com/tr

 Euronews Türkçe – www.tr.euronews.com

Yazar: Dilek Gülşan DUMAN

Yazı İşleri Sorumlusu: Nida PALA

Genel Yayın Koordinatörü: İsmet Serhat KAHYA

Bu yazının bütünü yazarına aittir. İzinsiz kopyalanamaz, çoğaltılamaz ve herhangi bir mecrada yayınlanamaz.